باستان شناسی ایران و جهان

. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و كارهای هنری نیز استفاده می‌شود. این فلز همچنین درساخت لوازم الكترونیكی دقیق مورد استفاده است به‌طوریكه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داددر دوره ي هخامنشي توليد طلا در داخل کشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته است و در اين دوره سکه ي طلا براي اولين بار در جهان ضرب شد. نام اين سکه که در 516 قبل از ميلاد ضرب گرديد، داريک بود. تا آن دوره در دنياي آن روز هنوز سکه هاي طلا ضرب نشده بود. سکه هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در کشورهاي ديگر هم سکه ي طلا ضرب شده . در رم در سال 225 قبل از ميلاد.

بزرگترین معدن طلا در جهان

معدن گرسبرگ (Grasberg) در ارتفاع ۴هزار متری کوه‌های پاپوای اندونزی با تولید سالانه بیش از ۶۰۰هزار تن مس، حدود ۶۰تن طلا و ۱۷۵تن نقره، بزرگ‌ترین ذخیره طلای جهان و سومین معدن بزرگ مس در جهان است.

طلا از گذشته‌های بسیار دور، به ‌دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اكسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شكل‌پذیری خوب و كمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سكه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و كارهای هنری نیز استفاده می‌شود. این فلز همچنین درساخت لوازم الكترونیكی دقیق مورد استفاده است به‌طوریكه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد. فلز طلا به عنوان یك سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی كشور مطرح می‌باشد، بنابراین اطلاع رسانی در مورد آمار قیمت، تولید، ذخیره و ...این فلز گران‌بها در ایران در مقایسه با دیگر كشورها برای برنامه‌ریزی بهتر در جهت استخراج و استفاده از آن مفید و حتی ضروری می‌باشد. طلا از اسمگوتیك Gult گرفته‌ شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته ‌شده است كه مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شكل‌پذیر می‌باشد. هندی‌ها اولین بار در كتاب مقدسشان (4000 سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره كرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا (4000 سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان می‌دهد بین سال‌های 2654 تا 2685 قبل از میلاد در آبیدوس (Abydos) و نگده (Nagada) مصر،زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان،خانواده آن‌ها، كاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده كه به سال 2200 قبل از میلاد برمی‌گردد (O.Medenbach,H.Wilk1986). گنجینه‌های فوق‌العاده یافت شده در مقبره فرعون توتانخامون (TutanKhamun) كه در سال1350 قبل از میلاد مسیح دفن شده، شاهدی بر استانداردهای بالای زرگری در مصر است. تابوت او شامل 110 كیلوگرم طلای ناب است كه چهره وی برروی آن با دست كنده‌كاری و تزئین شده است. صدها سال بعد در تمدن اینكاها (Incas)، طلا ارتباط تنگاتنگی با پرستش خدا داشت؛ چنانكه معبدی برای خورشید، بنام كوری‌كانچا (Coricancha) در كوزكو (Cuzco) بنانهاده شد كه پایتخت اینكاها در قرن14 شد. سقف كاه‌گلی آن دارای رشته‌هایی از طلا و روی آن سرشار از تزئینات و سریر زرین بود (O.Medenbach,H.Wilk1986). دریونان باستان سكه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سكه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.

طلا يك عنصر سيدروفيل با خاصيت ضعيف كالكوفيلي است. فراواني طلا در پوسته جامد زمين 7- 10 * 5/4 يا 5/4 گرم در تن است. كه اين مقدار تقريبا بيست مرتبه كمتر از مقدار نقره در تركيب پوسته جامد زمين مي باشد. فراوانی طلا درآب دريا و سنگهای مختلف به صورت زير است: - آب دريا 4/0 گرم در تن - سنگهای رسوبی 1 گرم در تن - سنگهاي متامورف 2/4-7/0 گرم در تن - سنگهای آذرين اسيد 2 گرم در تن - سنگهاي آذرين بازيك10-2 گرم در تن سری بازالتی مانتو (قسمت تحتاني پوسته زمين) در بر دارنده مقدارنسبتا بالايی طلا می باشد. كه اين خود گواهي است بر نشات گرفتن اين سري بازالتی، از طبقه زيرين خارجي ترين قشر زمين. با اين وجود در بازالتها و سنگهای گرانيتی، تمركزهاي عمده اي از طلا بوجود نمي آيد و اين بدان سبب است كه طلا در مرحله ماگماتيسم تاخيري مهاجرت كرده و تشكيل كمپلكس هاي تيو سولفيتو كلريد را مي دهد. اجزاي اين كمپلكس ها بوسيله محلولهاي آب دوست حمل شده و ذخایر هيدروترمال متنوعي را تشكيل مي دهند. در شرايط برون زا، طلا، از كانيهای درون زای همراهش جدا شده و تمركز هاي ثانويه اي را در قسمتهاي آلتره و در پلاسرها بوجود مي آورد. طلا در درجه اول همراه كاني هاي نقره يا به طور مستقل در داخل كوارتز، آرسنو پيريت و يا پيريت از منشا گرمابي تشكيل مي شود. مقاومت زياد طلا در برابر عوامل تجزيه (برخلاف نقره) موجب تمركز اين فلز در پلاسر ها مي گردد. از اين لحاظ محلولهاي تجزيه اي فقط به مقدار كم حاوي طلا هستند، به طوري كه مقدار آن در تشكيلات رسوبي تجزيه اي به زحمت به حد قابل توجه مي رسد. درجه خلوص طلا، يعني مقدار طلا در 1000 واحد وزني، از رسوبات با دماي پائين به رسوبات با دماي بالا، از رسوبات كم عمق به رسوبات عميق و ازسنگهاي آلتره شده اوليه به سنگهاي مجددا رسوب شده افزايش مي يابد. طلا اكثرا به حالت فلزي يافت مي شود، با اين وجود اين فلز به هيچ وجه خالص نيست. بلكه تقريبا هميشه با مقداري نقره (2 تا 20 %) بلور مختلط تشكيل مي دهد. طلای پلاسرها داراي نقره كمتری نسبت به طلای اوليه است؛ زيرا نقره در طي تجزيه كانسنگ از آن جدا مي گردد. مس، بيسموت و جيوه نيز ممكن است به مقدار كم در طلا وجود داشته باشد و طلا غالبا با مقدار زيادي پالاديوم و روديوم همراه است. طلا به همراه مس و نقره به گروه IB جدول تناوبي عناصر تعلق دارد.و عموماً اين عناصر با فرآيندهايي چون تفريق ماگمايي مرتبط اند. تجزيه متئوريتها نشان داده که طلا تمايل سيدروفيلي واضح و تمايلکالکوفيلي ثانوي دارد،درحاليکه نقره و مس تمايل کالکوفيلي قوي دارند.طلا در فازفلزي و در غياب فلز در فاز سولفيدي متمرکز مي‌شود. متئوريتهاي سيدريتي تا ppm 10 طلا (با ميانگين ppm 2/1)دارند. متوسط مقدار طلاي کندريتها بسته به نوع آنها بين ppm 17/0 تا ppm 34/0 است. در برخي تحقيقات اوليه اي که روي رفتار طلا در خلال فرآيندهاي ماگمايي صورت گرفت،همبستگي مثبتي بين طلا و مس به اثبات رسيد. مقدار طلاي بين ppb 3 و ppb 7 شاخص مواد مانتوي فوقاني است و تغييرات آن در نتيجه اختلاف درجه ذوب بخشي در خلال تشکيل ماگما است. بخش عمده طلاي مانتو فوقاني به صورت بين دانه اي است.اين حالت پيدايش طلا ممکن است معرف وجود مذاب سولفيدي غير قابل امتزاجباشد.مقدار ماگما در خلال تبلور تفريقي ماگما افزايش نشان مي دهد و گابروهاي درون کمپلکس بيشترين غلظت را که حدود ppb 7/1 است دارا مي باشند. اين محققين بيان داشتند که اشباع ماگما از سولفور ممکن است در غني شدگي طلادر محصولات تفريق پسين نقش داشته باشد. وجود طلا در رگه کوارتزي در سنگ هاي اولترامافيک و مافيک آرکئنبه اين واقعيت که طلا در اين سنگ ها به طور غيرعادي بالاست ،نسبت داده مي شود و اين سنگ ها منابع خوبي براي طلا هستند، هر چند اختلاف آشکاري بين سنگ هاي مينراليزه و غير مينراليزه مشاهده نشده است.

بزرگترین سنگ طلای کشف شده در جهان

بزرگترین سنگ طلای خالص در جهان متعلق به حاکم ثروتمند برونئی میباشد که هم اکنون در معرض دید عموم مردم قرار گرفته است.

به گزارش سرویس بین الملل انتخاب ؛ البته مردم قبل از ورود به محل بازدید، تحت بازرسی دقیق نیروهای امنیتی قرار می گیرند تا از ورود هر گونه وسیله ای بری خراشیدن یا آسیب زدن به این سنگ طلا، جلوگیری شود.

"سلطان حسن بلقیة" پادشاه برونئی با کسب 90 یورو در هر ثانیه، ثروتمندترین حاکم جهان بشمار میرود.

این پادشاه علاقمندی فراوانی به طلا دارد و از آن در همه چیز از جمله لباس، خودرو و وسایل منزلش استفاده میکند.

لازم بذکر است برونئی کشوری کوچک در نزدیکی مالزی است.

طلا از گذشته‌هاي بسيار دور، به ‌دليل جلاي زيبا، مقاومت بالا در مقابل اكسيداسيون و ديگر عوامل شيميايي، شكل‌پذيري خوب و كميابي، در طول تاريخ مورد توجه بشر بوده و داراي اهميت ويژه‌اي مي‌باشد.

طلا به عنوان مهمترين استاندارد پولي جهان مطرح بوده و بيشترين مورد مصرف آن در ساخت سكه و شمش طلا به عنوان ذخاير پولي بين‌المللي است. اين فلز به علت زيبايي و مقاومت، به صورت زيورآلات و كارهاي هنري نيز استفاده مي‌شود. اين فلز همچنين در ساخت لوازم الكترونيكي دقيق مورد استفاده است به‌طوريكه در آينده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان يك سرمايه ملي و پشتوانه اقتصادي كشور مطرح مي‌باشد، بنابراين اطلاع رساني در مورد آمار قيمت، توليد، ذخيره و ... اين فلز گران‌بها در ايران در مقايسه با ديگر كشورها براي برنامه‌ريزي بهتر در جهت استخراج و استفاده از آن مفيد و حتي
ضروري مي‌باشد.

تاريخچه:

Gold(طلا) از اسم گوتيك Gult گرفته‌ شده‌است. اين فلز از قديمي‌ترين فلزات شناخته ‌شده است كه مورد استفاده قرارگرفته است، زيرا به سادگي شكل‌پذير مي‌باشد. هندي‌ها اولين بار در كتاب مقدسشان(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) به طلا اشاره كرده‌اند. قديمي‌ترين معدن طلا(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) در بين‌النهرين، در خاورميانه و مربوط به سومريان بوده‌است. يافته‌ها نشان مي‌دهد بين سال‌هاي2654 تا 2685 قبل از ميلاد در آبيدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگري مرسوم بوده‌است. اين زمان به پيش از تاريخ استفاده از نقره برمي‌گردد. در اين زمان استفاده از طلا در جواهرسازي و تزئينات، بجز براي فرعونيان، خانواده آن‌ها، كاهنين و مقامات بلند پايه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلي در مصر، طلا براي اولين بار در نيل آبي و معادن خاص گزارش شده كه به سال 2200 قبل از ميلاد برمي‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).

تارخچه معادن طلاي ايران
تاريخچه ي طلا در ايران

طلا فلزي گرانبها است که در زبان هاي فارسي به زر، فرانسه به OR ، انگليسي به GOLD ، آلماني به GOLD ، ايتاليايي به ORO و عربي به ذهب معروف است.

زر از جمله فلزاتي است که از زمان هاي باستان مورد استفاده ي بشر قرار گرفته است. احتمال مي رود در ابتدا ريزه هاي براق آن در کنار رودخانه ها جلب توجه او را کرده باشد.دانشمندان عقيده دارند که تاکنون از پوسته ي زمين قريب 95000 تن طلا استخراج شده که اين مقدار از يک ميليونيم حجم موجود در پوسته ي زمين، کمتر است(ذخيره ي طلاي پوسته ي زمين را پانصد ميليونيم درصد برآورد کرده اند)

تنها در آب اقيانوس ها قريب يک ميليارد تن طلا وجود دارد. البته همه ي طلاي موجود در پوسته ي زمين قابل بهره برداري نيست. در ايران گيرشمن، در کتاب ايران از آغاز تا اسلام مي نويسد:در دوره ي مادها از معادن طلاي اطراف همدان بهره برداري مي شده است.

ويل دورانت در جلد اول کتاب مشرق زمين گاهواره ي تمدن از گفتار G.HAUART نقل مي کند:

در کوره هايي که اين قوم (مادها) براي سکونت خود انتخاب کرده بودند مس، آهن، طلا، نقره، سنگ مرمر و سنگ هاي گرانبها به دست آوردند.از گفتار استرابون جغرافي نويس يوناني نقل شده که در ايران، طلا، نقره، مس،آهن،سرب و زرنيخ استخراج مي شده و بيشتر از ناحيه ي کرمان به دست مي آمده است.

در دوره ي ساسانيان نمايندگان چين که بين سال هاي 455 و 531 ميلادي به دربار ايران رفت و آمد داشته اند مي نويسند:
در تيسفون پايتخت ساساني محصولات طبيعي عبارتست از طلا، نقره، مرجان، عنبر، مرواريد و اشياء زجاجي- بلور، آهن، مس، شنگرف و جيوه بود...
باستان شناسان عقيده دارند که در ايران طلا از هزاره ي سوم قبل از ميلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشياء زينتي درست مي کرده اند.قسمتي ازاين اشياء در حفريات باستان شناسي به دست آمده است. و در جاي ديگر مي نويسد:
در ايران معادن طلا و نقره هم يافت مي شود که در قديم در آنها کار مي کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بيشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.

شاردن، از معادن طلاي نزديک تبريز نام مي برد و مي نويسد مدت مديدي است که استخراج آن موقوف شده است چون معلوم شد که عايدات حاصله تکافوي مخارجش را نمي کند.
در دوره ي قاجاريه و مخصوصا در زمان اميرکبير اقداماتي براي بهره برداري از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلاي موته واقع در نزديک لنجان ( البته نزديک دليجان صحيح است و احتمالا مولف نام شهر را اشتباها نوشته باشد) در اين دوره بهره برداري شده است.
پس از مشروطيت، امتياز معدن طلاي آستانه (اراک) در رود ازنا، به اشخاص واگذار شد( درسال 1328 ه . ق ) ولي نتيجه اي از آن به دست نيامد. دمرگان هم در گزارش ماموريت علمي در ايران درباره ي طلا مي نويسد:
در ايران طلا به طور طبيعي کم است، در بعضي از رودخانه هاي کردستان، خراسان و قره داغي نزديک ارس يافت مي شود ولي درباره ي بهره برداري از آنها چيزي ننوشته است.
معادن طلاي قديمي
از نظر قدمت، قديمي ترين معدن طلايي که اسم آن در تواريخ و گزارش ها آمده ، معدن سيستان است و پس از آن بيشتر نويسندگان از معدن کوه زر دامغان ياد کرده اند. ابودلف سياح عرب که در زمان سامانيان در ايران سياحت کرده از معدن طلاي شيز(تخت سليمان نزديک تکاب) ياد کرده و مي نويسد طلاي آنجا سه قسم است. يک قسم به نام قومسي ( شايد طلاي معدن کوه زردامغان باشد) و آن عبارت از خاک طلا است که بر آن آب مي ريزند و پس از شستشوي خاک، طلاي آن مانند گرد باقي مي ماند. اين طلا با جيوه ترکيب مي شود و رنگ آن سرخ روشن و سنگين و نرم و چکش خور مي باشد و رنگ آن در آتش استقامت دارد. قسم ديگر شهربي نام دارد و تکه هاي آن از يک گندم تا ده مثقال يافت مي شود رنگ آن تند و ثابت است ولي جنس آن کمي خشک مي باشد.
قسم ديگر سجابذي است که رنگ آن سفيد و هنگام محک سرخ مي شود. ( مخلوط با مس بوده است) و در جاي ديگر از طلاي همدان گفتگو کرده و مي نويسد به علت اينکه زغال در آنجا کمياب است هزينه ي به دست آوردن طلا زياد و بهره برداري صرف نمي کند. بعدا از معدن طلاي مازندران به نام کوه خشم ياد مي کند.

طلای سرخ چینی

معدن قديمي طلاي الدهاب عربستان:

تمدن‌هاي قديمي نشان داده‌اند كه بيشتر طلاي خود را از ذخاير مختلفي در خاورميانه تأمين مي‌كرده‌اند.بيشتر طلاي استفاده شده توسط فراعنه مصر از معادن منطقه بالاي نيل نزديك درياي سرخ و بيابان نوبيان تأمين شده است و زماني كه ذخيره اين معادن نتوانست نيازها را برطرف كند معادن موجود در يمن و آفريقاي جنوبي مورد استخراج قرار گرفت.
احتمالاً صنعتگران مزوپوتاميا و فلسطين از منابع طلاي مصرو عربستان استفاده مي‌كرده‌اند.
مطالعات جديدي كه روي معدن مهدادهاب عربستان صورت گرفته نشان داده است كه طلا ، نقره ومس در دوره شاه سلمان از اين منطقه استخراج مي‌گرديد.(سال961 تا 922 قبل ازميلاد)

تجمعات طلا در كنار رگه‌هاي كوارتز بيش از 3000 سال به منظور استخراج طلا و نقره مورد استفاده قرار مي‌گرفته‌ است.بعضي از رگه‌ها در عمق امتداد پيدا كرده و تا 300 پايي در عمق پيشروي داشته‌اند.
در عكس اين رگه‌هاي كوارتز كه تپه را به سمت راست سوراخ كرده‌اند ديده مي‌شود ولي اين رگه‌ها براي معدن به اندازه كافي غني نيستند.
قطعات ذغال چوبي كه براي ذوب فلزات در اين منطقه مورد استفاده قرار گرفته‌اند در خاكسترهاي قديمي پيدا شده و توسط دانشمندان آمريكايي به روش كربن 14 تعيين سن شده‌اند.
بعضي از اين ذغال‌ها در حدود 3000 سال قدمت دارند و اين مؤيد فعال بودن معدن در زمان شاه سلمان است.
معدنكاران عربستان صعودي از سال 1939 تا 1954 روي معدن مورد نظر كار كرده‌اند. ماده معدني موجود در قسمتهاي زيرين كارهاي شدادي را به صورت يك معدن روباز استخراج كرده‌اند.اين معدنكاران از سطوح قديمي ترانشه‌ها نيز براي استخراج استفاده مي‌كرده‌اند.توسط اين معدنكاران آسياب و ساختمان‌هايي كه در قسمت چپ عكس ديده مي‌شود ساخته شده‌اند.

صطخري در مسالک الممالک از معدن طلاي و خان (در ماوراء النهر) نام مي برد و مي نويسد زرآب از اين ديارخيزد و در کنار رودها و بر اثر سيلاب ها پديد باشد.

ابن حوقل در صوره الارض از معدن طلاي فارس نام مي برد. در حدود العالم به خاک هاي رز که در جوي هاي جيرفت وجود دارد اشاره شده است.

در نزهت القلوب مولف از معادن طلاي فرغانه و معدن به حدود دامغان که آن را کوه زر خوانند و طلا بارها در ميان خاک مي يابند ياد شده است. و در جاي ديگر از معدن طلاي سيستان( که در افواه شايع است در عهد سلاطين غزنوي کار مي کردند و به علت زلزله از بين رفته ) ياد شده است.

در جواهرنامه ي سلطاني نوشته شده : از خواجه ابوريحان، در کتاب تساميع، بقراط بيان کرده که کاني در حدود زابلستان است و احمد طبيب ساوجي بر آن است که در نواحي دامغان و جبال جنوبي کرمان چند کان زر غيرخالص مشاهده کرده است.

سرانجام جرجي زيدان در کتاب تمدن اسلام از معادن طلاي خراسان ماوراء النهر، دمندان در کرمان نام مي برد.

بعد از حمله ي مغول تا دوره ي صفويه از معادن طلا در ايران بهره برداري مي شده است. ولي مثل اين است که در دوره ي صفويه فعاليت در معادن طلا چشم گير نبوده است. تا ورنيه در سفرنامه ي خود مي نويسد:
اين مسئله مسلم است که در قديم معادن طلا و نقره در ايران بوده چنانکه هنوز اثر آن در بعضي حفريات بسيار عميق ديده مي شود ولي از وقتي که طلا و نقره زياد شده و از اتيوپي و جزاير سوماترا و چين و بعضي جاهاي ديگر وارد مي شود ديگر ايراني ها در مملکت خود به کشف طلا و نقره نپرداختند و ...

اولين سابقه ي زري سکه ي طلا

در دوره ي هخامنشي توليد طلا در داخل کشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته است و در اين دوره سکه ي طلا براي اولين بار در جهان ضرب شد. نام اين سکه که در 516 قبل از ميلاد ضرب گرديد، داريک بود. تا آن دوره در دنياي آن روز هنوز سکه هاي طلا ضرب نشده بود. سکه هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در کشورهاي ديگر هم سکه ي طلا ضرب شده . در رم در سال 225 قبل از ميلاد.
در دوران ساساني طلا در ايران فراوان بوده به طوري که ظروف و ديگر اشياء طبقه ي مرفه همه از طلا يا نقره ساخته مي شده و اين وضع پس از حمله ي اعراب به ايران ادامه داشته است.

طلا را در خان نشين‌هاي آسياي ميانه از شن هاي طلا دار در كرانه رودخانه يا از كنگلومراهاي سنگهاي طلا دار بدست مي آوردند كه از قلوه سنگهاي صيقل شده و قطعات سنگهاي گرانيت، دياباز، كوارتز و جز اينها تشكيل شده است و سيمان آن رسي-ماسه اي يا رس است. طلاكاران از كلنگ و چنگك آهني و دسته چوبي براي كندن قلوه سنگها، ملاقه از شاخ بز كوهي براي ريختن شنها، تشت چوبي، چرخ براي پلاس كه بر روي آن شستشو انجام مي گيرد، ظرف براي آب از كدو، چوب يا به شكل كلاه پوستي، چوب دستي براي ريختن قلوه سنگها از روي پلاس كه آب نديده باشد. كلنگي كه با آن شن ها را مي كندند و بر روي طبق مي ريختند. طبق چوبي يا ظرف كوچك چوبي به شكل بيضي براي شستشوي نهايي طلا استفاده مي كردند. طلا را در كوشكك يعني قوطي نسبتا" كوچك چوبي بشكل مربع بدون در مي ريختند. گاهي نيز كوشكك را جايگزين انتهاي شاخ حيوانات، بطول 6 تا 7 سانتي متر مي كردند. اغلب كوشكك را از بالا با پارچه تميزي مي بستند. براي شستشو از ابزارهاي مخصوصي استفاده مي كردند يعني واشگرد. بسته به اينكه طلا از چه چيزي استخراج شده باشد – ماسه هاي طلا دار يا آواري ها يا كنگلومرا – روش گرفتن طلا عوض مي شد. از آواري ها طلا بدست مي آمد در حاليكه شن را در فنجان‌هاي چوبي بر روي پوست گوسفند يا نمد مي شستند.

در فصل بهار، زماني كه آب رودخانه پائين مي رفت و قابل عبور ميشد، در خان نشينهاي بخارا اهالي محلي براي كار روانه مي شدند و با خود طبق چوبي بلندي را مي بردند. در حاليكه وارد آب مي شدند، با فنجان از كف رودخانه شن بر‌مي داشتند و در رودخانه يا در ساحل شروع به شستشوي طلا مي‌كردند و طبق را مي‌چرخاندند تا شن طلا دار در يك طرف جمع شود. اين روش بسيار خسته كننده بود، زيرا براي آن وقت زيادي صرف مي شد و طلا حتي در صورت كار بسيار سخت، تماما" شسته نمي شد.
در آمودريا و واخش نهرهاي كوچكي درست مي كردند كه از آن آب از سراشيب مي گذشت، شن وارد نهر مي شد و بر روي پوست گوسفند كه مستقيما" زير جريان آب گذاشته بود مي ريخت. طلا هاي باقيمانده در پوست را بعدا" جدا مي كردند. در واخش براي اينكه طلا را جدا كنند، آب را وارد سطح شيبدار مي كردند، ‌شن بتدريج شسته مي شد و قطعات سنگين طلا بوسيله دست جدا مي‌شد.
در برخي از مناطق در رودخانه چيچيك و در باختر پامير در كف رودخانه ها در جايي كه طلا فراوان بود فرش يا پوست گوسفند با پرزهاي بلند را در آب بر عكس جريان آب مي انداختند. آنها را براي مدتي در رودخانه مي گذاشتند و سپس از آب بيرون مي آوردند، خشك مي كردند، سپس طلا را از ان جدا مي‌كردند. گاهي نيز پوست گوسفند را در ساحل در شيب ملايمي مي انداختند و آب را مستقيما" از رودخانه با شن بيرون مي كشيدند و بر روي پوست مي ريختند. در رودخانه بارتانگ شن طلادار را در آب بر روي پوست گوسفند با نمد مي شستند.
در درواز براي گرفتن طلا از كيسه هاي چرمي – تور سوك استفاده مي كردند. آنها را از پوست گوسفند درست مي كردند. ابن خيك چرمي را با طناب بسته و بداخل رودخانه مي انداختند. خيك از شن و گل طلا دار پر مي شد، آنرا بيرون آورده، طلا را جدا مي كردند.

تاریخچه طلا
از آنجائیکه کشور ایـران از لـحاظ جغرافیایی بر روی کمربند معدنی جهان قـرار دارد و از ذخائــر عظیم فلـزات وکانی های با ارزش برخــوردار است. بنابر این از نقـطه نظر تاریــخی همین موضوع موجبـات گسترش دانش وصنعت فلــز کاری از ایـــران به سایــر منــاطق جهــان رافراهم ساخته ، بطوری کــه ساکنین مصر، بابل ،هندوجیحون باتمام پیشرفتهایی که در عصر خود داشتند نتوانستند در این زمینه بر ایرانیان پیشی بگیرند .صنعت طلا وجواهر وساخت وتولید زیور آلات ومصنوعات فلزات قیمتی ایـران در این رابطه سرآمد کشورهای جهان است .آثار هنری بسیار ارزشمند وگرانبها ئی که امروزه مــوزه های معتبر داخلی وخارجی ومجموعه های خصوصی کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان زینت بخشیده است بیانگر این حقیقت میباشد که طلا وجواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء، تزئینی وزیور آلات گرانبها از مهارت خارق الـعاده ای برخوردار بوده اند وامروزه هر بیننده ای که آنها در موزه های معروف بین المللی مشاهده مینماید خلاقیت وتوانمندی حیرت برانگیزسازندگان ایرانی این اشیاء راتحسین می کند.مجسمه مشــهور بز بالـدار جام طلای افسـانه زندگی ، جام طلای مارلیک ودهها اثر تاریخی دیگر اصیل ترین اسناد تـاریخ فرهنگی وهنری صنعتگران ایرانی در گذر گاه زمان وکارنامه درخشان پیشینیان ما بشمار میروند.
همـچنین باید اشاره کرد که در دوره هخــامنشیان برای اولین بار در جهان سکه طلا توسط داریــوش کبیر در ایــران ضرب گردید که به آن داریــک گفته میشود.در عصر ساسانیان نیز مصرف طـلا در ایــران فراوان بود.براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت،گیرشمن ،شاردن ودیگران در ادوار مختلف تاریخی فعـالیتهای تولیدی وبـازرگانی مصنوعات طلا وجـواهـر وسنگــها ومــواد طــبیعی قیمتی رونق فـراوانی داشته است وطبقه اشراف وثروتمندان جامعـه عموما از وسـایل واشیاء زینتی گرانبهائی که از طلا .وجواهرات ساخته شده بود استفاده میکردند. ازشکوه وعظمت دست ساخته های هنری ایـرانیان در روزگاران هخــامنشی وساسانی هرچه گفته شود کم است .پادشاهان این سلسله نظـیر هرمز اول ،خسرو دوم چنان بـه ساخت زیور آلات اشرافی وبویژه تاج وتخت پادشاهی توجه داشتند که حیرت مـورخین را برانگیختـه است.تئوفیلاکتوس مورخ بیزانسی وثعالبی مورخ عرب در وصف تاج وتخت پادشاهان مذکور مـطالبی نگاشته اند واعتراف کرده اند که طلا وجواهر سازان ایــرانی در عصر خود همواره شـهره آفــاق بـوده اند.
با گام نهادن به قرن بیستم صنعت طلا جــواهر سازی ایران وارد عصــر جدیدی شد.زیرا به تدریج لباسهای ایـــرانیان از حالت سنتی گذشته خــارج گردید ودر اثر افزایش رفت وآمـد های مردم ایـران بویژه با اروپائیان تاحدود زیادی صنعت طلا وجواهر سازی هم تحــت تاثیر قرار گرفت وسبک های جـدیدی در تولیـــد مصنوعات مردم پسند بـــکار گرفته شد .البته در تاریخ ایــــران پس از استقرار سـلسله پهلوی نیز تزئینات شــاهی نــظیر تاج جدید چــوگان جدید وجامه های جدید وغیره ساخته شد که هم اکنون در موزه جواهــرات بانــک مرکزی نگهداری میشود.به هر صورت تاریخ طــلا وجــواهرات ایــران سر شار از غرور وافتخارات فراوان برای سازندگان وهنــرمندان این صنف وصـــنعت است ونشـان میدهد که همواره در طول تاریخ این کشور طلا وجواهرسازان هنرمند ایــــرانی باخلق آفرینش های بی نظیر وبی همتــا توانسته اند توجه جـــهانیان رابه خود جلب کنند وشاهـــکار های هنری آنــان همیشه خواهد توانست در سطح بین المللی مــطرح باشد وکارنامه این صنعت وهـــنر اصیل ایــرانی در خشان تر .از گذشته باقی بماند
طلا( از واژه سانسکریت Jval ؛ آنگلوساکسون gold ؛ لاتین aurum که همگی به معنی« طلا» هستند) را از دوران باستان شناخته و به ارزش بالای آن پی بردند
زمان زیادی است که طلا یکی از گراقیمت ترین فلزات به حساب آمده و قیمت آن در تاریخ معیاربسیاری از پولهای رایج می باشد( تحت عنوان پایه طلا شناخته می شود).از طلا بعنوان نمادی برای پاکی،ارزش،سلطنت و مخصوصا" نقشهایی که ترکیبی از این ویژگیها است استفاده می شود
در طول تاریخ از طلا برای پشتیبانی پول و در سیستمی تحت عنوان پایه طلا استفاده می شد که در این سیستم یک واحد از پول رایج معادل مقدار معینی طلا بود.
اهی اوقات مالکیت طلا به خاطر نقشی که بعنوان پشتوانه پول دارد محدود ویا ممنوع می شود
چون طلا مدت زمان بسیار طولانی ارزش خود را حفظ کرده است ، بعنوان یک سرمایه گذاری مشهود اغلب به صورت بخشی از یک سهام نگهداری می شود. چون طلا ارزش خود را حتی هنگامیکه پول بی پشتوانه بی ارزش می شود حفظ می کند،بنابراین مخصوصا" در زمان ناتوانی یا تورم شدید مورد نیاز می گردد. اگرچه طلا در صنعت و هنر بسیار مهم است ، این عنصر وضعیت منحصر به فردی نسبت به تمامی کالاها دارد و آن حفظ ارزش خود در دراز مدت می باشد.
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به ‌دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده می‌شود. این فلز همچنین در ساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح می‌باشد
Gold(طلا) از اسم گوتیک Gult گرفته‌ شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته ‌شده است که مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شکل‌پذیر می‌باشد. هندی‌ها اولین بار در کتاب مقدسشان(4000 سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا(4000 سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان می‌دهد بین سال‌های2654 تا 2685 قبل از میلاد در آبیدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان، خانواده آن‌ها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال 2200 قبل از میلاد برمی‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).
در یونان باستان سکه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سکه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.
در زبان پارسی باستان کلمه "زرنه" و در زبان پهلوی کلمه "زر" معرف طلا بود. ایرانیان از حروف A.U.R به عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند که از کلمه لاتین Aurum به معنی طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندی‌ها از حروف G.Z.O.L به‌عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند. روس‌ها کلمه Zoloto را برای این منظور به ‌کار می‌بردند. در علم کیمیاگری، خورشید نشانه طلا بود و در علم شیمی Au معرف طلا می‌باشد
طلا فلزی گرانبها است که در زبان های فارسی به زر، فرانسه به OR ، انگلیسی به GOLD ، آلمانی به GOLD ، ایتالیایی به ORO و عربی به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتی است که از زمان های باستان مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است.
باستان شناسان عقیده دارند که در ایران طلا از هزاره ی سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشیاء زینتی درست می کرده اند.قسمتی ازاین اشیاء در حفریات باستان شناسی به دست آمده است.
در ایران معادن طلا و نقره هم یافت می شود که در قدیم در آنها کار می کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بیشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.
اولین سابقه ی زری سکه ی طلا
در دوره ی هخامنشی تولید طلا در داخل کشور و همچنین واردات طلا به ایران افزایش یافته است و در این دوره سکه ی طلا برای اولین بار در جهان ضرب شد. نام این سکه که در 516 قبل از میلاد ضرب گردید، داریک بود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سکه های طلا ضرب نشده بود. سکه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در کشورهای دیگر هم سکه ی طلا ضرب شده . در رم در سال 225 قبل از میلاد.